หลวงปู่ผ่าน ปัญญาปทีโป วัดป่าปทีปปุญญาราม ตำบลบ้านเซือม อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร

          พระมหาเถระพระป่านักปฏิบัติกรรมฐานอีกรูปหนึ่ง ที่มีศีลาจารวัตรที่งดงามน่าเลื่อมใสศรัทธา เป็นศิษย์หลวงปู่มั่น เป็นพระสุปฏิปันโนเนื้อนาบุญของชาวโลก เป็นเสาหลักในร่มธรรมแห่งบวรพุทธศาสนา แม้สังขารจะเข้าล่วงปีที่ ๘๘ แล้ว แต่ด้วยสุขภาพที่แข็งแรง ท่านยังได้ออกมาต้อนรับคณะญาติโยมที่เดินทางมาจากแดนใกล้ไกลเป็นจำนวนมาก

   

          ทุกครั้งที่คณะศรัทธาญาติโยมขอพรขอศีล ท่านจะบอกว่า มีหลักอยู่ ๓ อย่าง คือ “ขออย่าได้เจ็บ อย่าได้ป่วยไข้ และสุดท้ายอย่าลืมหายใจ” ครั้นเมื่อได้สดับตรับฟังหลักธรรมจากท่านแล้ว จะทำให้จิตใจสงบและร่มเย็นเป็นสุข สำหรับนามเดิมของท่านคือ “ผ่าน” เกิดเมื่อวันที่ ๒๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๖๕ ตรงกับวันพฤหัสบดี ขึ้น ๔ ค่ำ เดือน ๒ ปีจอ ณ บ้านเซือม ตำบลโพนแพง อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร โยมบิดา-โยมมารดาชื่อ นายด่าง และนางจันทร์เพ็ง นามสกุล “หัตถสาร”

    

          เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๘๐ อายุ ๑๕ ปี ท่านได้บรรพชาเป็นสามเณร ณ วัดทุ่ง ตำบลอากาศ อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร โดยมีพระครูวิรุฬห์นวกิจ เป็นพระอุปัชฌาย์  ปี พ.ศ. ๒๔๘๕ อายุ ๒๐ ปี ท่านได้เข้าพิธีอุปสมบทเป็นพระภิกษุ ณ วัดเดิมที่ได้บรรพชา โดยมีพระครูวิรุฬห์นวกิจ เป็นพระอุปัชฌาย์ และพระมาก เป็นพระกรรมวาจาจารย์

    

          หลังจากนั้นท่านได้ญัตติเป็นพระธรรมยุต เมื่อวันอาทิตย์ที่ ๑๙ มกราคม พ.ศ. ๒๔๙๐ ณ พัทธสีมาวัดจอมศรี ตำบลพันดอน อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี โดยมีพระครูพิทักษ์คณานุการ เป็นพระอุปัชฌาย์ และพระสมุห์ภา เป็นพระกรรมวาจาจารย์

    

          ภายหลังจากได้ญัตติเป็นพระธรรมยุตแล้ว ท่านได้ไปอยู่ศึกษาธรรม รวมทั้งข้อวัตรปฏิบัติกับพระเถราจารย์กรรมฐานสายหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต อาทิ หลวงปู่ตื้อ อจลธัมโม วัดอรัญญวิเวก อำเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม, หลวงปู่ฝั้น อาจาโร วัดป่าอุดมสมพร อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร, หลวงปู่อุ่น อุตฺตโม วัดอุดมรัตนาราม อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร เป็นต้น

     

          ปี พ.ศ. ๒๔๙๐ หลวงปู่ผ่านได้ไปจำพรรษากับหลวงปู่อุ่น อุตฺตโม ณ วัดอุดมรัตนาราม ซึ่งเป็นลูก ศิษย์ของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต และหลวงปู่อุ่นได้พาหลวงปู่ผ่าน ไปกราบนมัสการหลวงปู่มั่น ที่วัดป่าบ้านหนองผือ (วัดป่าภูริทัตตถิราวาส) ตำบลนาใน อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร ประมาณ ๒-๓  ครั้ง

    

          วัดป่าบ้านหนองผือนี้เป็นวัดที่ตั้งอยู่กลางหุบเขา ต้องฝ่าดงเทือกเขาภูพานเข้าไปจึงจะถึง ครั้นออกพรรษาแล้ว ท่านได้กราบลาหลวงปู่อุ่น อุตฺตโม เพื่อไปอยู่ศึกษาปฏิบัติธรรมกับหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ที่วัดป่าบ้านหนองผือ โดยเดินทางไปกับสามเณรน้อยองค์หนึ่ง พอไปถึงก็ขึ้นไปกราบนมัสการหลวงปู่มั่นแล้ว ท่านพูดว่า “ท่านผ่านมากับเณรน้อยแท้ มันไข้ได๋” (พาสามเณรอายุน้อยมาด้วย สามเณรจะเป็นไข้ป่าได้ง่าย) หลวงปู่ผ่านตอบว่า “ครับผม ไม่มีคนมา กระผมจึงมากับเณรน้อย”

    

          เรื่องราวชีวิตของหลวงปู่ผ่านนั้นน่าศึกษาอย่างยิ่ง เพราะท่านได้ผ่านประสบการณ์อันน่ามหัศจรรย์หลายครั้งหลายครา ก่อนที่จะมาพำนักจำพรรษาอยู่ ณ วัดป่าปทีปปุญญาราม ซึ่งกล่าวได้ว่าในปัจจุบัน ท่านเป็นหนึ่งในพระคณาจารย์ดังเมือง สกลนครที่มีลูกศิษย์ลูกหามากมาย มีผู้เลื่อมใสศรัทธาปรารถนาไปกราบนมัสการ เพราะชื่อ “ผ่าน” ของท่านเป็นมงคล เปรียบเสมือนการผ่านพ้นสิ่งที่ไม่ดีทั้งหลาย ทำการใด ๆ ก็ผ่านไปด้วยดี ไม่มีติดขัด ด้วยเหตุนี้ พระเครื่องและวัตถุมงคลของหลวงปู่ผ่าน จึงเป็นที่ต้องการของลูกศิษย์ลูกหา เพราะเชื่อในพลังบารมีที่เกิดจากการประพฤติปฏิบัติดีของท่าน